اطراف مواد زیادی وجود دارد برخی از آنها از فلز برخی از چوپ ، برخی از شیشه و … ساخته شده اند ، دانشمندان با مطالعه روی عنصر ها و ترکیبات مواد ، سعی در شناخت بیشتر و کاربردی وسیعتر آنها دارند.
برخی از مواد از فلز ساخته شده اند ، فلز ها نقش پر رنگی در زندگی بشر ایفا کرده اند ، کاربرد آنها وسیع تر شده و استفاده های زیادی از آنها می شود مانند استفاده در زیورآلات ، ساخت خانه ، پل ها ، صنابع الکتریکی و حمل و نقل و … .
فلز مس :
این فلز احتمالا اولین فلزی است که مورد استفاده قرار گرفته است و در معادن مس از طریق ذوب سنگ معدن آن در درمای بالا بدست می آید.
دلیل رسانای الکتریکی بالا ، مقاومت بالا در مقابل خوردگی و قابلیت مفتول شدن و انعطاف پذیری (چکش خواری) بالا در صنایع الکتریکی به عنوان رسانا الکتریکی (سیم کشی برق) ، لوله های مسی ، مجسمه سازی و وسایل و ظروف آشپزخانه (قابلمه های مسی) کاربرد دارد.
واکنش پذیری فلزات :
واکنش پذیری فلزات به دو صورت انجام میشود:
- واکنش با اکسیژن :فلزات در مجاورت اکسیژن واکنش نشان داده و تغییر شکل می دهند (مثلا زنگ آهن) سرعت این واکنش در فلزات مختلف متفاوت است : به ترتیب سرعت واکنش پذیری با اکسیژن فلزات طلا Au، مس Cu، آهن Fe و منگزیوم Mg ، از کم به زیاد است یعنی طلا نسبت به منگزیوم بسیار واکنش پذیری کمی داشته و مقاومت تر است.(Mg>Fe>Cu>Au)
- واکنش با کاد کبود (مس سولفات) : فلزات مختلف را در محلول کات کبود می اندازند و سرعت تغییر رنگ را بررسی می کنند که در این آزمایش بازهم منگزیوم (Mg) نسبت به فلزهای روی (Zn) و مس (Cu) سرعت واکنش پذیری بالاتری دارد. (Mg>Zn>Cu).
نافلزات :
ترکیبات برخی دیگر از مواد اطراف ما را نافلز هستند که به آشنایی با تعدادی از آنها می پردازیم :
برخی از این مواد نافلز عبارتند از : اکسیژن ، نیتروژن ، کربن ، کلر ، گوگرد ، فسفر و فلوئور که به معرفی آنها می پردازیم.
اکسیژن (O):
این عنصر در هوای طبیعی به صورت مولکول دو اتمی (O2) و در لایه اوزون به صورت مولکول های سه اتمی (O3) وجود دارد.
- گاز اوزون در لایه های فوقانی اتمسفر وجود دارد و مانع از رسیدن پرتوهای پر انرژی و خطرناک فرابنفش خورشید به زمین می شود.
گوگرد (S) :
ماده ای زرد رنگ و قابل اشتعال است که معمولا در دهانه آتش فشان ها یافت می شود.
یکی از پرمصرق ترین ترکیبات گوگرددار ، اسید سولفوریک (H2SO4) است که علاوه بر گوگرد دارای ترکیبات اکسیژن و هیدروژن نیز می باشد، در صنایع شیمیایی کاربرد فراوانی دارد مانند : باتری اتومبیل ، کود های شیمیایی ، ساخت رنگ ، چرم سازی ، پاک کننده ها ، فولاد و خودرو سازی.
نیتروژن (N) :
عنصر مهم دیگر در هوا نیتروژن است که در طبیعت به وفور یافت می شود.
به صورت ترکیب گاز دو اتمی N2 سافت می شود و ۸۰ درصد از هوا را تشکیل می دهد.
همین طور در اجزای سازنده آمینواسید ها (واحد های سازنده پرتوئین ها که در بدن انسان نیز می باشد) هم وجود دارد .
یکی از ترکیبات مهم و پرکاربرد آن آمونیاک (NH3) است (آمونیاک = هیدروژن + نیتروژن ).
کاربرد آمونیاک :
از آمونیاک در زندگی بشر استفاده های زیادی می شود مثلا بخاطر خاصیت سرد کنندگی که دارد در ساخت یخچال و سردخانه ها از آن استفاده می شود.
همین طور در تهیه کودهای شیمیایی و مواد منفجره از آمونیاک استفاده میشود.
چرخه نیتروژن :
نیتروژنی که در خاک وجود دارد می تواند دوباره به خاک برگردد به این صورت که گیاهان نیتروژن داخل خاک را جذب می کنند و در ادامه برگ این گیاهان توسط حیوانات بلعیده شده و نیتروزژن داخل برگ ها هم نیز وارد بدن حیوانات میشود و در نهایت نیتروژن داخل بدن حیوانات به وسیله مدفوع یا تجزیه جسد حیوان مرده دوباره به خاک برمیگردد.
تثبیت نیتروژن:
باکتری های موجود در خاک نیتروژن را با اکسیژن (O2) ترکیب می کنند و باعث بوجود آمدن نیترات می شوند،اینگونه نیتروژن دوباره به هوا برنمی گردد و در خاک می ماند ، به این عمل تثبیت نیتروژن گفته می شود.
فسفر (P) :
این عنصر نیز در طبیعت فراوان بوده و برای افزایش استحکام استخوان بسیار پر اهمیت است ، از کاربرد های دیگر آن ، استفاده در ساخت کبریت است.
کربن (C):
این عنصر در طبیعت بیشتر بصورت الماس و گرافیت (مغز مداد) وجود دارد ولی در ترکیبات دیگری مانند CO2 ، نفت ، زغال سنگ و … هم یافت می شود.
فلوئور (F) :
فلوئور به صورت گاز و با ترکیب دو اتمی (F2) وجود دارد ، گازی سمی و بسیار واکنش پذیر است و از کاربردهای مفید آن میتوان در ساخت خمیر دندان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان نام برد.
کلر (Cl) :
کلر هم مانند فلوئور به صورت گاز و دو اتمی (Cl2) وجود دارد ، همین طور گاز سمی و بسیار واکنش پذیر است و از کاربردهای مفید آن می توان در تصفیه آب آشامیدنی ، ضدعفونی کردن آب استخرها ، تهیه مواد سفید کننده ، ساخت آفت کش ها ، تهیه هیدروکلریک اسید (HCl) و ساخت پلیمرهای PVC و… نام برد.
